Balİnalar Ve YunusbaliĞigİller
BALİNA'NIN gelmiş geçmiş hayvanların en büyüğü olduğunu biliyor muydunuz? Bütün balinaların devi olan «mavi balina» 30 metre uzunluğunda ve yüz küsur ton ağırlığında olabilir. Bu hesaba göre, tarih öncesi devirlerinde dünyaya hâkim olan dinozor adlı büyük sürüngenlerden daha büyük demektir. Zira araştırmalar, en iri dinozor'un sadece 50 ton ağırlığında olduğunu ortaya koymuştur.
Çok daha küçük balinalar da vardır tabiî. Balinaların (akrabalarından olan «yunusbalığıgiller» sadece 180 santim uzunluğundadır. Bu yaratıklardan bazıları ise, gerek büyüklükleri, gerekse şekilleri itibariye le bilginleri şaşırtmışlar, bilginler bunların balina mı, yoksa yunus balığını olduğuna bir türlü karar verememişlerdir.
Yunus balığı'nm başlıca iki türü birbiriyle çok karıştırılır. İkisi arasındaki başlıca fark, «gerçek yunus balığı» nın gagamsı bir burnunun olması, «domuz balığı» nm ise olmamasıdır. Tahmin edileceği üzere, ikisi arası şekiller de vardır. Fakat bunların hepsi, bütün hayatlarını suda geçiren ve karalara muhtaç olmayan «balığımsı memeliler» (Cetacea) sınıfına girerler.
Durum eskiden böyle değildi. Balinaların, yunusların ve domuz balıklarının ataları milyonlarca yıl önce kara hayvanlarıydılar. Bu ataların fosilleri henüz bulunamamışsa da, memelilerin başlangıcı karalarda olduğuna göre, bunların da biz zamanlar karalarda yaşamış bulunmaları muhakkaktır. Balinaların öncüleri daha sonra bilinmeyen bir sebepten, eski yurtlarım bırakarak denizleri tercih etmişlerdir.
Bu hareketleri yerinde olmuştur. Zira deniz suyu dünya yüzeyinin beşte üçünü kapladığna göre, denizr lerde canlıların gelişmesi için karalara kıyasla üç yüz misli fazla saha vardır. Hem su, hayvanların vücuduna destek olduğundan, onların karadakinden daha fazla büyümelerine meydan verir.
Balinalar, yunuslar ve domuz balıkları balığa benzerlerse de bu benzerlik sadece, görünüştedir. Aslanlar veya geyikler derecsinde birer memeli hayvandırlar. Öbür memeliler gibi sıcakkanlıdırlar. Hava teneffüs ederler. Yavrularım canlı olarak doğurur ve emzirirler. Balıklar onların aksine soğuk kanlıdır. Oksijeni solungaçları vasıtasiyle sudan alırlar. Memeleri yoktur. Yavruları da genel olarak, memelilerin aksine, yumurtadan çıkar.
Bir balinayı yakından tetkik etmek fırsatını bulsaydınız, yuvarlak vücudunun uçlarında inceldiğini ve geniş ve yassı bir kuyrukla son bulduğunu görürdünüz. Bu kuyruğun, balıklarmki gibi dikey olmayıp, yatay oluşu enteresandır. Ortasındaki bir çentik bunu ikiye böler. Bu kuyruğun balığmki gibi kemikten bir desteği yoktur, kıkırdaktan yapılmıştır. Kuyruğu yatay olduğu için, balina suyun yüzünde düz veya ondüleli şekilde hareket edebilir ve nefes almak için hızla yüzeye çıkabilir.
Balinanın, vücudunun önüne doğru yüzgeç yerine ayakları vardır. Bunlar kürek biçimindedirler. Hayvanın suyun içinde dengesini sağlamasına ve istikamet almasına yardım ederler. Balina, hareket etmek için kudretli kuyruğuna muhtaçtır. Art ayaklan yoktur. Bunlar çok uzun zaman önce kaybolmuşlar, sadece hayvanın içinde kalıntılar bırakmışlardır. Balinanın, vücudunun arkasına doğru bir sırt yüzgeci vardır.
Balinanın derisi kılsız ve pürüzsüzdür. Bu özellik ise suyun içinde hızlı hareket etmenin şartlarmdandır. Burnunun üzerinde, kıllı atalarının mirası olan birkaç kıl bulunabilir. Derisinin altında kalın bir yağ tabakası yer alır. Bu, balinayı denizin derinlerinde karşılaştığı had sühunetlerden ve basınçlardan korumaya yarar ve vücut sıvılarının kaybını önler. Hayvanın gözleri ufak ve suyun yüzünden çok, içinde görmeye elverişlidir. Göz yaşı bezlerinin salgıladığı özel bir madde onları tuzlu suyun tahrişinden korur. Balina, vücudunun dışında kulaktan yoksunsa da, derideki küçük bir delikten iç kulağa giden bir işitme kanalı vardır. Buna dayanrak, suyun içindeki sesleri işitebildiğine hükmediyoruz. Görünüşe bakılırsa, balinanın koku alma hassası yoktur.
