Yanıklarda ilk müdahale
Yanık, organizmanın bölgesel olarak ateş, buhar, sıcak cisimler ile karşılaşması sonucu gelişen doku harabiyetidir.
Zararın derecesini bildiren sınıflandırmada yanığın derinliği, vücudun ne kadarının etkilendiği ve bölgenin yeri göz önünde bulundurulur...
Deri bir kaç fonksiyonu bir arada bulundurur:
- Enfeksiyona karşı engel oluşturur.
- Altında bulundurduğu organ ve dokuları korur.
- Vücut ısısının korunmasını sağlar.
- Sıcak, soğuk, ağrı ve dokunma duyularını taşır.
- Vücut çıkartılarının uzaklaştırılması için bir yol oluşturur.
Organizmanın bölgesel olarak ateş, buhar, sıcak cisimler ile karşılaşması sonucu gelişen doku harabiyetidir. Zararın derecesini bildiren sınıflandırmada yanığın derinliği, vücudun ne kadarının etkilendiği ve yanık bölgenin yeri göz önünde bulundurulur. Buna göre:
1. derece yanık (yüzeysel yanık): Cilt kuru, kızarık ve hafif şiş görülür. Ağrılıdır ve çok hassastır. Orta dereceli güneş yanıkları buna örnektir.
2. derece yanık (kısmi kat yanık): Cilt kızarık ve nemli görünür. “Bül” denen içi sıvı dolu kesecikler oluşmuştur. Çok ağrılıdır. Ateşle direkt temas, sıcak sıvı veya cisim yanıkları, kimyasal madde veya güneş yanıkları ikinci derece yanığa yol açabilir.
3. derece yanık (tam kat yanık): Cildin tüm tabakalarını etkileyip cilt altı dokudan kas, kemik ve organlara dek inmiş yanıklardır. Cilt kuru, serttir, elastikiyetini kaybetmiştir, mumsu görünümde olabilir. Koyu kahverenginden siyaha dek renk alabilir, ağrısızdır. En çok patlama ile oluşmuş yangınlarda ve alevlerle sınırlanmış ortamda kalan kişilerde veya elektrik çarpmaları ile oluşur.
İlk yardım:
* Hastayı yanık kaynağından uzaklaştırıp yanmayı durdurmak.
* İlk yardım için uygulamaları başlatmak; öncelikle hastanın yaşamsal belirtilerini hızla değerlendirip öncelik belirlemek.
* Yanık bölge ile ilgilenmenin yeterli olduğu kararı verildikten sonra birinci derece yanıklarda soğuk su ile soğutmak. Bu işlem akan soğuk su ile veya su dolu bir kapta 5-10 dakika tutmak ile yapılır. Ağızdan ağrı kesici ilaçlar alınabilir. Ağrı kesici kremler kimi kişilerde alerjik reaksiyona yol açabileceğinden dikkatli kullanılmalıdır. Bu tip yüzeysel yanıklar 48 saat içinde kendiliğinden iyileşir; bu sürenin sonunda kırmızılık ve ağrı devam ediyorsa bir sağlık kuruluşuna başvurmalıdır.
* İkinci derece yanıklarda yanık bölgeyi soğuk suyla ıslatmak veya soğuk suyla dolu kapta bekletmek uygundur. Kol ve bacaklarda yanık varsa kalp seviyesinden yukarıda tutmak gerekir. Varsa takı, giysi ve diğer aksesuarları çıkartmak gerekir. Cilde bulaşmış yağ,gaz gibi yabancı maddeler sabunlu su ile dikkatlice temizlenebilir. Yanık alanı temiz bir örtüyle kapatmalıdır.
* Üçüncü derece yanıklarda hastayı alandan uzaklaştırıp kısaca soğutmasını yaptıktan sonra mümkün olan en kısa sürede bir sağlık kuruluşuna ulaştırmak gerekir.
Ne yapılmamalı?
* Yaraları soğutmak için buz kullanılmaz; duyu azalmasına yol açıp donuk oluşturabilir.
* Yaranın üzerine yapışmış giysileri sökmemelidir, etrafı kesilip o bölge bırakılır.
* Asla diş macunu, krem, yağ, salça gibi maddeler sürülmez.
Unutmayın!
Eller, ayaklar, yüz ve üreme organlarındaki 3. derece yanıklar
- Solunum sistemi hasarı ile birlikte olan yanıklar
- Vücudun %10’undan fazlasını kaplayan 3. derece yanıklar
- Vücudun %20’sinden fazlasını kaplayan 2. derece yanıklar
- Çocuk ve yaşlılardaki her türlü yanık
- Özellikle kol veya bacakların tamamını dairesel olarak kaplayan yanıklar
- Kol veya bacakta kırık şüphesi ile birlikte olan yanıklardır. Mutlak hastanın yaşamsal bulguları dikkatle gözlenip, gerekirse desteklenerek en kısa zamanda bir sağlık kuruluşunda tedavileri başlatılmalıdır.
