Adİ Potto
Adi potto», omurgasının bir kısmının vücudunun dışında olması bakımından, memelilerin arasında özel bir yeri vardır. Omurgalarımn dikey dikenleri üstelik deriyle de kaplı değildir. Bu omurlar, lori'ye benzeyen hayvanın sırtında 3 milimetre yüksekliğinde kemik uçlarından meydana gelen bir dizi yapar.
Tabiatın bu garip hediyesi boşuna değildir. Hayvan bunu kendini korumakta kullanır.
Potto, bir tehlike halinde düşmanının kargısına geçerek art ayaklarının üzerine dikilir ve birdenbire eğilerek başını art ayaklarının arasına sokar. Bu hareketi yaptığı sırada, boyun, ile sırt omurlarının dışarıda kalan uçları düşmanı ağır surette yaralar. Potto'nun, istediği zaman bu dikenimsi çıkıntıların etrafındaki kürkü kabartarak silâhını gizleyebilmesi, yahut da kürkünün tüylerini açarak onları meydana çıkarması enteresandır.
Ufak tefek bir İhtiyarı andırır:
Potto'yu öven hiç çıkmamıştır. William Bosman adındaki Hollandalı kâşif ve tabiat bilgini, iki yüz yıl önce hayvanı ilk defa gördüğü vakit, ondan son derece sakil bir mahluk ve dünya yüzündeki hayvanların en çirkini olarak bahsetmişti.
Aslında potto tarif edildiği kadar çirkin değildir. Dışarıya dönük geniş elleriyle ayakları ve öne eğik iri kafasiyle daha ziyade ufak tefek bir ihtiyarı andırır. Yüzü yuvarlaktır. Mütecessis bakışlı, iri gözleri vardır.
30 santimden biraz uzun olan potto' nun kuyruğu pek kısadır. Yumuşak ve sık tüylü kürkü yanlarda kırdır. Sırtında ise bal sarısı renginde dalgalar göze çarpar.
Bir cismi bir kere kavramayagörsün:
Ağaçlıkların bu küçük hayvanı, lori'ye, görünüşü kadar, hareketleri itibariyle de benzer. Hareketlerinin ağır ve ölçülü olduğunu söylemeye hacet yok.
Potto çok zaman tembel hayvan gibi baş aşağı yolculuk eder. Geniş bir yastıkla astarlanmış olan iri baş-parmaklı eliyle dalları sıkıca kavrar. Kendi vücut yapısındaki hayvanlar arasında potto'nun elleri hepsinin-kinden kuvvetlidir. Batı Afrika yerlileri bu münasebetle, öldükten sonra dahi, tuttuğu dalın, potto'nun pençesinden kurtarılamadığını söylerler.
Gene yerlilerin dediğine bakılırsa, bir ağaca tırmanan potto, bütün meyvalarmı ve yapraklarını yemeden o ağaçtan ayrılmaz. Hayvan bunlarla ve ihtimal olarak da bazı böçeklerle beslenir. Yerliler, potto'nun bulunduğu ağaç ile ondan sonraki arasında epey bir uzaklık olduğu takdirde, hayvanın birinden ötekine geçerken açlıktan öldüğünü söylerlerse de bu iddianın yersiz olduğuna şüphe yoktur.
Potto'nun belli bir yuvası veya ini yoktur. Gündüzlerini, yaprakların gözden gizlediği bir dala asılıp top olarak geçirir. Bütün hayatı ormanda, ağaçların üzerinde geçer. Pek ender yere iner. En hareketli zamanı gecedir.
Ağır kanlı potto, çiftleşme zamanlarının dışında tek başına hayat geçirir. Tek yavrusu, yetişkin halinin üçte ikisi oluneaya kadar annesinin karnına asılı olarak yaşar. Batı Afrika'daki «altın potto» da, adi potto' ya benzer. Bununla beraber dikenleri o kadar sivri değildir. Altın renginde sık tüylü bir kürkü ve parmaklarının arası zarlı ayaklan vardır.
