Hamam böceği, Blattodea (bazen Blattaria ismi de kullanılır) takımını oluşturan böcek türlerine verilen ad. Takımın isimleri Yunanca blatta sözcüğünden türemiştir. Sözcüğün anlamı "hamam böceği"dir. 6 farklı familyada yaklaşık 3.500 tür bulunmaktadır. Hamamböcekleri, 2.000 metreden daha yüksek yerler ve kutup bölgeleri dışında, dünyanın her yanında bulunurlar.
Türler: Yurdumuzda üç türü bulunur. Bunlar. Blatella germanica, Blatella orientalis, Periplanata america'dır
Morfolojisi :Bunların vücudu dorso-ventral yassıdır. Ayak ve antenleri uzundur. Blatella germanica 1.5 cm kadar uzunluktadır. Rengi kahverengidedir. Erkek ve dişilerde kanatlar vücut hizasını geçer. Blatella orientalis 2.5 cm kadar uzunluktadır. Rengi siyahtır. Dişilerin kanatları rudimenterdir. Erkekler de vucudun 2/3'üne kadar uzanır. Periplanata americana'nın boyu 3 cm kadardır. Erkek ve dişilerde kanatlar vücut hizasını geçer , rengi kahverengidir.
Biyoloji :Bu böcekler sıcak ve rutubetli yerleri severler. Karanlıkta dolaşırlar. Nişastalı ve şekerli gıdaları severler. Dişiler 18-30 adet yumurtayı bir arada bulunduran yumurta paketlerini dolaştıkları yerlere bırakır. Bunlardan uygun ısı ve rutubette nimfler çıkar. Yumurtadan nimflerin çıkması oda sıcaklığında, Blatella germanica'da yaklaşık 28 günde, Blatta orientalis'te 42-81 günde, Periplanata americana'da ortalama 59 günde olmaktadır. Nimfler birçok kez gömlek değiştirerek erişkin devreye ulaşırlar.Erişkin devreye ulaşmaları Blatella germanica'da yaklaşık 2 ay, Blatta orientalis'te yaklaşık 1 yıl, Perilpanata americana'da 285-642 gün sürer.
Evrimsel Süreç ve İlişkiler :En erken hamam böceği-benzeri fosiller yaklaşık 154-295 milyon yıl önceki dönemdendir. Bununla beraber, bu fosiller bugünkü hamam böceklerinden farklı olarak uzun ovipozitörlere sahiptirler ve görünüşe göre hamam böcekleriyle beraber termit ve mantidlerin de atasıdırlar. Aslında, güncel delillere göre termitler direkt olarak hamam böceklerinden evrimsel olarak türemiş olabilirler. Bazı entomologlar Mantodea ve Blattodea'yı Dictyoptera isminde tek bir takımda birlikte ele alırlar.
Önemi :Bunlar aslında parazit değildir. Fakat çeşitli hastalık etkenlerini mekanik taşıyıcıklık veya arakonaklık yaparlar.Hamamböcekleri, kolera, tifo, verem, basilinin, Entamoeba coli, E.histolyrica, Balantridium coli, Giardia intestinalis kistlerinin yayılmasında mekanik taşıyıcı olarak rol oynar.
Kontrol :Kontrolü güçtür. Çünkü çok çabuk ürerler. Kontrolde üç noktaya dikkat edilmelidir.
1- Bunların gizlendikleri duvar çatlakları ve benzeri yerler tıkanır. 2- Çöp ve gıda açıkta bırakılmaz. Gıda artıkları temizlenir. 3- Kontrolde en pratik yol ilaç kullanmaktır.Bu amaça kalıcı etkili ilaçların bunların saklandıkları yerlere püskürtülerek uygulanması gerekir. Fakat yumurtalardan yeni çıkacakları öldürmek için ilaç 2 ay sonra tekrarlanmalıdır. Bunlarla mücadelede ilaçlı yem tuzakları da kullanılmaktadır.
