Çocuklarda göz hastalıkları
Göz, insanın en önemli ve hassas organlarından biridir. Dünya üzerinde olup bitenlerin yüzde 80’i bu önemli organ tarafından algılanır.
Göz problemlerinin çocukluk yaşlarından itibaren erken tanısı büyük önem taşıyor. Bundan dolayı göz sağlığı küçük yaşlardan itibaren ihmale gelmeyen bir konu. Göz tembelliği, şaşılık, miyop, hipermetrop ve astigmat çocuklarda sıklıkla rastlanılan sorunlar.
Gözkapağı düşüklüğü
Üst göz kapağının anormal derecede düşük olmasıdır. Doğumsal Ptosis rahatsızlığı üst kapağı kaldıran kastaki gelişim bozukluğu sonucu ortaya çıkar. Tek veya iki taraflı olabilir. Çift taraflı ağır vakalarda çocuk daha iyi görebilmek için çeneyi yukarı kaldırabilir. Kapak düşüklüğü ile beraber gözlük takmayı gerektirebilecek astigmat vb. kırılma kusurları olabilir. Göz tembelliği gelişebileceğinden gecikmeden göz doktoru tarafından muayene ve gerekli görülen zamanda operasyonla düzeltilmesi gereklidir.
Göz tembelliği
Göz tembelliği, bir gözün diğerinden az görmesidir. Göz tembelliği ancak küçük yaşlarda tespit edilirse tedavi edilebileceğinden, ebeveynlerin bu konuda son derece hassasiyet göstererek, erken yaşlarda çocukların göz muayenesi olmalarını sağlamaları gerekir. Gözde oluşum mekanizması, kullanılmayan sinirin atıl duruma geçmesi şeklindedir. Göz tembelliğine sebep olan durumların bir an önce ortadan kaldırılması ve görme sinirinin uyarılmaya başlanması gerekir.
Göz tembelliğinin sık görülme nedenleri şunlardır:
1. Şaşılık: İki göz ayrı ayrı yönlere bakıyorsa beyne iki ayrı görüntü gider ve çift görme meydana gelir. Çocuklarda bir şekilde bu durum engellenerek beyin, gözlerden birinden gelen görüntüyü baskılar ve tek gözle görme sağlanır. Bu arada görüntüsü baskılanan gözde tembellik gelişmeye başlar.
2. Kırılma kusurları: Mevcut olan yüksek kırılma kusuru nedeni ile bir göz diğerinden çok bulanık görüyorsa, bu göz tembel hale gelir. Görünüşte göze çarpan herhangi bir problem olmadığı için tespit edilmesi zordur.
3. Diğer göz hastalıkları: Bu grupta görme eksenini kapatan hastalıklar sayılabilir. Bunlar, kornea, iris, lens ve vitreus gibi gözün kırıcı ortamlarının kesiflik veya anormal pozisyonda olmaları ile ilgili hastalıklardır. Göz tembelliğinin tedavisi ilk 6 yaş içinde yapılmalıdır, 10 yaşından sonraki tedaviler yararlı değildir. Tedaviye ne kadar erken başlanırsa alınacak sonuç da o denli başarılı olacaktır.
Şaşılık
İki gözün görme eksenlerinin parelelliğinin bozulmasıdır. Şaşılık, doğuştan olabileceği gibi, doğum sırasında baş ve boyunda oluşan hasarlar, ateşli hastalıklar ya da gözlük takmayı gerektiren kırılma kusurlarından da kaynaklanabilir. Şaşılık, sürekli veya bazen görülebildiği gibi kayan gözün konumuna göre, yatay ve dikey olabilir. İçe, dışa, yukarıya ve oblik yönlerde görülebilen kayma gizli veya belirgin şekilde gözlenebilir.
Şaşılığı sadece estetik bir kusur olarak görmek yanlıştır. Tedavisi yanı sıra nedenleri de araştırılmalıdır. Göz tümörü, beyin kanaması gibi ciddi ihtimalleri göz ardı etmemek gerekir. Şaşı çocuklar yaşı küçük veya düzelir demeden bir an önce göz doktoruna gösterilmelidir. Çünkü şaşılık tedavisinde amaç estetik düzeltmeden ziyade iki gözle fonksiyonel görmeyi sağlamaktır. Bunun yolu, göz doktorunun yakın takibinde erkenden tedaviye başlamaktır. Aksi takdirde gelişebilecek göz tembelliği çocuğun ileride meslek sahibi olmasını, hatta sürücü ehliyeti almasını engelleyecektir.
Çocukluk kataraktları
Çocuklarda erişkinlere nazaran daha az görülür. Yetişkin bir insan görmesindeki azlığı fark ederek göz doktoruna gider. Bebekler ve çocuklarda aynı durum söz konusu değildir. Bazen ebeveyn çocuğunun gözbebeğinde beyaz bir leke fark eder. Bazen nistagmus denilen düzensiz göz hareketleri ortaya çıkar. Çocuğun anneyi gördüğünde ilgisiz kalması ve ışığı fark etmemesi görmenin çok az olduğunun belirtisidir. Süt çocuğunda yoğun bir katarakt varsa 1-2 ay içinde düzensiz göz hareketleri oluşur. Ebeveynin bu konuda dikkatli davranıp çocuğunun iyi görmediğini fark ederek doktora başvurması gerekir. Katarakt görme derecesini yüzde 20 ile yüzde 40 seviyesine düşürünceye kadar ebeveyn tarafından hissedilmeyebilir. Bazen de gelişme geriliği nedeni ile başka bir doktor tarafından teşhis konulmak istendiğinde ortaya çıkabilir.
Gözyaşı yolları tıkanıklığı
Gözyaşı yollarının alt ucu doğumda açılmamış olsa bile, ilk birkaç hafta içinde kendiliğinden açılacağı için klinik bir sorun oluşturmaz. Ancak bu açılma gerçekleşmezse gözyaşı akması şeklinde bir durum ortaya çıkar. Bu durum devamlı veya aralıklıdır. Gözün iç alt kısmındaki gözyaşı kesesine hafifçe baskı yapılırsa gözyaşı yollarından iltihabi materyal gelebilir. Gözde sulanmaya yol açan doğumsal göz tansiyonu yüksekliği ile karıştırılmamalıdır.
Tedavisinde gözyaşı yollarına masaj ve antibiyotikli damlalar kullanılır. yüzde 95 başarı elde edilir. Çocuk 12-18 aylık olduktan sonra hâlâ şikâyet varsa, genel anestezi altında gözyaşı yolları özel bir sonda yardımıyla açılmaya çalışılır. Yine de başarı elde edilmezse özel tüpler yerleştirilir ya da balon uygulaması yapılabilir. Bunlara rağmen cevap yoksa en son tedavi şekli 3-4 yaşlarında yapılacak bir cerrahi girişimdir.
Kırılma kusurları
Çocuk yaş grubunda çok sıklıkta karşılaşılır. Çocuk bulanık görmeden, okumada zorluktan bahsedebilir. Bazen ebeveyn çocuğun televizyonu yakından izlediğini fark eder. Bazen de çocuğun okuldaki başarısı düşüktür. Göz yorgunluğu çabuk ortaya çıkabilir. Okurken ya da yazarken harfler tersine kullanılabilir. Çocukluk çağında gözün kırılma kusuru hızlı değişime uğrayabileceğinden sık kontrol gerekebilir. Örneğin; katarakt ameliyatı geçiren, mercek takılmamış çocuğun her ay muayenesi uygundur. Çocukluk çağı muayenelerinde göz kaslarının geçici olarak gevşetildiği sıkloplejik muayene (damlalı muayene) şarttır. Kırılmaya dayanıklı materyalden yapılmış, hafif gözlük camları tercih edilir.
Çok ufak numaralı miyoplar sadece tahtaya bakarken, sinema ve TV izlerken gözlüklerini takabilirler. Bebeklik çağında miyopi nadirdir. Genellikle okul çağında ortaya çıkar. Tek belirti uzağı görememe olabileceği gibi sıklıkla hiçbir belirti vermeyebilir. Okul taramalarında tesadüfen anlaşılabilir. Miyopi, çocuğun büyümesi duruncaya kadar (18-22 yaş) tedricen artar.
Retinoblastom
Çocukluk çağının en yaygın kötü huylu tümörüdür. Çok nadir görülür. 20 bin canlı doğumdan birinde ortaya çıkar. Her iki cinste rastlanabilir. Vakaların çoğunluğu üç yaşından önce belirgin hale geçer. Tümör irsî/kalıtsal olabilir veya olmayabilir. Vakaların yüzde 60’ı irsî değildir. Hastalık çeşitli belirtiler ile ortaya çıkar. En sık görülen belirti gözbebeğinin beyaz görünümlü oluşudur (lökokori). Daha az sıklıkla şaşılık şeklinde karşımıza çıkabilir. Bu nedenle şaşılık şikâyeti olan çocukların vakit geçirmeden göz hastalıkları uzmanına muayene ettirilmesi gerekmektedir. İhmal edilmiş vakalarda göz etrafı dokularında şişme, gözün öne fırlaması şeklinde de belirtiler izlenebilir. Hastaların yetkin merkezlerde tedavisi gereklidir.
Doğumsal glokom (göz tansiyonu)
10 bin doğumdan birinde görülür. Hastaların % 65’ini erkek çocuklar oluşturur. Bu hastaların ailelerinde aynı hastalık olabilir veya olmayabilir. Vakaların % 75’inde iki göz birden tutulur.
Korneal buğulanma (saydam tabakada bulanıklık) ilk fark edilen bulgudur. Beraberinde gözyaşı artışı, ışığa hassasiyet ve göz kapaklarında spazm bulunabilir. Göz tansiyonunun yükselmesi sonucu göz küresi büyür. Tek taraflı olduğunda daha çabuk fark edilir. İki taraflı olduğunda ve başlangıç dönemlerinde zor fark edilir. Erken tanı çok önemlidir. Hastalığın tedavisi cerrahidir. gvUzun süreli takipleri gereklidir.
Gözlük bir kusur mu?
Toplumumuzda gözlük takmak bir kusur gibi algılanır. Çocuklara bunun ayıp bir şey olmadığı bilincini verebilirsek gözlerini daha rahat kullanarak hayatta daha başarılı olurlar. Tembel diye nitelediğimiz çocuğumuz belki de gözlerindeki bozukluktan ötürü ders çalışma konsantrasyonu azalıyor, 15 dakikada sıkılıyor, başarısız duruma düşüyor olabilir. Ebeveynler okul öncesinde veya okula başladığı zaman çocuğun gözünde bir anormal görünüm dikkatlerini çekmese de göz doktoruna çocuklarını getirmeleri gerekir.
Çocuklarda göz muayenesi ne zaman yapılmalı?
Doğumundan 6 ay sonra her bebek göz kontrolünden geçirilmelidir. Bununla beraber çocukların görme yeteneği her yaşta kontrol edilmeli. Fakat kontrol her yaşta yapılamıyorsa, tüm çocukların 4 yaşına gelmeden önce herhangi bir sorun olmasa da mutlaka bir göz doktoru tarafından muayene edilmiş olması gerekir.
